Jan Kusters

Ik ben een liefhebber van wabi-sabi, een Japanse term die zich het eenvoudigst laat vertalen als de schoonheid van de imperfectie. Dingen zijn mooier, echter, als ze niet strak, glad en perfect zijn, maar zich voordoen binnen de beperkingen van de materialen, en sporen van productie, gebruik en leven vertonen Daarom zijn de lijstjes van mijn schilderijen niet hoogglans en strak gelakt, daarom zijn ze scheef en niet even groot. Daarom schilder ik kleine doekjes met grote kwasten en daarom gebruik ik voor lino’s flinterdun rijstpapier dat zichtbare vezels heeft, en dat bij het minste en geringste bobbelt en plooit.. De cleane perfectie van zeefdruk of offsetdruk trekt me minder. Wabi-Sabi heeft ook met eenvoud te maken, met een beperking tot het essentiële, en dat is een beetje waarom ik nu weer meer naar de pure zwart wit lino trek. Een lino kan strak en gecompliceerd drukwerk zijn, bijna als een zeefdruk, maar dat is niet mijn doel. Deze week ben ik daar misschien wat verder mee gekomen. Een idee dat voortkwam uit het tekenen met witte inkt op zwart papier...

 

  

 

Links is de ‘normale’ lino die ik oorspronkelijk in gedachten had. Wat wit is heb ik uit gesneden van een plaat linoleum, en de niet weggesneden, hoge delen druk ik af met zwarte inkt. Ik heb ook wat aandacht besteed aan de richtingen van het wegsnijden, zodat de restsporen meewerken. Maar daarnaast staat de andere manier. In feite is dat een lino die ‘negatief’ gesneden is; het zwart is weggesneden, en de niet weggesneden delen druk ik af met witte inkt op zwart papier. Het karakter veranderd totaal; gedrukt wit is niet egaal en strak maar levendig, het heeft een zichtbaar reliëf en diepte. Als je met zwart drukt valt vrijwel alle detail van drukwijze en inkt weg in het donker. Voor mij doet zich ook nog eens de bijzonderheid voor dat de ‘diepte’ ineens onverwacht is; het donker ligt nu ineens ‘achter’ de druk. Ik weet niet goed hoe ik het moet omschrijven, en ik weet ook niet of dit voor anderen zo te ervaren is, misschien is wat ik ervaar wel een effect van veel lino’s maken. 

 

 

 

Voor mijn gevoel is bij dat gedrukte wit ook nog eens meer te experimenteren met papiersoorten en manier van drukken. Hier is de zwart-wit druk op dik zwart karton afgedrukt, dat de prent het aanzien van een oude gomdruk geeft (een historisch fotografisch procédé waar ik ook nog mee gewerkt heb). Ik vind die rafelige rand en het golfpatroon in de inkt schitterend. Als ik een andere kleur papier neem, eventueel papier met een patroon, gebeuren weer heel andere dingen. Ordinair pakpapier met een streepje geeft ineens een 'lichtheid' aan de druk, en de lijnen versterken het verticale karakter dat zo belangrijk is in dit beeld. Hier kan ik me wel even mee amuseren...

 

De komende zondag is er geen update van dit blog, ik heb andere werkzaamheden liggen. Ik vrees dat die onderbrekingen dit jaar vaker gaan voorkomen, en ik zal proberen om ze telkens van tevoren aan te geven. De afgelopen jaren zijn veel niet-kunst klussen blijven liggen omdat ik het te druk met kunst had, en ik moet een inhaalslag gaan maken… Ik hoop het komend najaar een halve dag minder te gaan werken, en daarmee een hele dag vrij te winnen. Als dat lukt kan ik weer wat completer gaan leven (maar ik probeer al een paar jaar om die halve dag minder te gaan werken, tot nu toe zonder succes, blijkbaar ben ik nog wel nuttig op mijn andere werk).