Jan Kusters

Ik schreef het een paar weken geleden al, ik ben weer bezig met infrarood foto’s. Verse blaadjes, blauwe lucht en zon, dat doet het wel op zwart wit infrarood. Zoals altijd staan de meeste foto's weer wat groter op mijn Tumblr site.

Even vooraan beginnen: infrarood is niet hetzelfde als thermografie, warmtefotografie. Thermografie speelt zich af in een ander (langer) golfbereik, het zogenaamde middel- en ver-infraroodbereik. Hiervoor gebruikt men andere lenzen en sensoren, de beelden zijn niet scherp en de kleur die je op die afbeeldingen ziet is er kunstmatig aan toegevoegd (de golflengten zijn ver voorbij het kleurenspectrum). Wat ik doe speelt zich af in het nabije infraroodgebied. Ergens tussen 700 en 900 nanometer gaat het zichtbaar spectrum geleidelijk over in infrarood. De sensor van een digitale camera is daar gevoelig voor. Omdat het infraroodlicht de normale kleuren zou verstoren heeft elke camera een infrarood blokkerend filter, maar dat is nooit volledig; er sijpelt altijd wel wat infrarood doorheen. Als ik nu voor de lens van mijn camera een filter zit dat alle zichtbare licht blokkeert, dan kan ik foto’s maken van de straling die zich net in het overgangsgebied bevindt. Het filter ziet er uit als een zwart stuk glas, maar dat is alleen omdat het alle licht golven onder de 720 nanometer blokkeert, en ons oog  geen licht ziet boven de 700 of 750 nanometer. En wat wij niet zien biedt zicht op een andere wereld…

Er is geen echte kleur, al kan ik er digitaal wel een kleurtje aan geven. Ik prefereer zwart wit. Een blauwe lucht wordt vrijwel zwart, omdat die weinig infraroodstraling afgeeft. Maar vers bladgroen reflecteert een groot gedeelte van het infrarood gedeelte van zonlicht, en die worden dus lichtgekleurd op de foto’s. Het eindresultaat heeft het soort vervreemding dat ook sneeuwlandschappen hebben, op de een of andere manier lijkt alles omgekeerd, anders dan normaal. Infrarood heeft nog steeds iets van de charme die ooit fotografie als geheel had, de charme van verbazing. Hoe zou dat er uitzien als ik daar een foto van maak?

De afgelopen week ben ik er twee keer op uit geweest om infrarood foto’s te maken. Afgelopen maandag maakte ik een aantal foto’s, waarbij ik thuis bij het afwerken ineens afvroeg of ik die wolken –die zich extra sterk aftekenen tegen het blauw in infraoord- wel zo goed vond werken. En dus ben ik er donderdag met een wolkeloze blauwe lucht nog eens rond dezelfde tijd op uit getrokken om sommige foto’s over te maken.

Gek genoeg vind ik, nu ik de foto’s zonder wolken ook gemaakt heb, de foto’s met wolken toch boeiender, ook al leiden de wolken wat af van de strakke grote vormen. Misschien wordt de foto wel boeiender nu net omdat de wolken wat afleiden; als je de foto bekijkt moet je er dankzij die wolken wat meer moeite voor doen.

Bij de korenveld foto vond ik overigens de korenaren in de tweede foto wel boeiender. Dat blijft een soort van toevalstreffer met wind en beweging, maar bij de tweede ronde pakte dat toch echt beter uit. Tijd voor wat knip en plakwerk in photoshop dus:

Het maken van meerdere foto’s met kleine verschillen kan wel vaker verrassend uitpakken. Het onderstaande landschap kwam ik afgelopen donderdag tegen, en ik maakte er een stuk of 10 foto’s van. Bij het thuis afwerken bleek het uiteindelijk al snel om deze twee foto’s te gaan:

Bijna hetzelfde, maar voor mij roepen de twee foto’s totaal verschillende gevoelens op. Goed, alle infraroodfoto’s zijn vervreemdend en raar, en de eerste foto is precies dat; vreemd, anders. Anders op de manier waarop ook een sneeuwlandschap tegelijkertijd bekend en anders is. De tweede foto daarentegen is bijna buitenaards, een vijandig en leeg landschap met ongekende levensvormen. Regelrecht beklemmend. Minder donker op de voorgrond maakt dat de tweede foto een wat minder beschutte, een minder veilig gevoel geeft. En de groothoeklens in de tweede foto benadrukt de vreemde boom op de voorgrond, en haalt alle bomen verder uit elkaar, waardoor de wereld leger lijkt. Verbazend hoe twee bijna gelijke beelden zo’n verschillend gevoel kunnen oproepen (bij mij dan toch).