Jan Kusters

Eens kijken, hier was ik de vorige week gebleven:

Een keurig gesneden lino, klaar om te drukken.

Ik ben om te beginnen maar even aan de slag gegaan met wat ik al ken; gewoon een handdruk maken. Geen pers, geen ingewikkelde Japanse foefjes, gewoon de linoleum ininkten en een nette afdruk wrijven met een lepel. Op simpel 80 grams printerpapier; goedkoop, en in ruime mate voorhanden.

Stap 1 is het papier een beetje vochtig maken. Dan voegt het zich soepeler tijdens het drukken, en het papier neemt gemakkelijker de inkt aan. Een gladde geplastificeerde plank, een sproeifles (oude Glassex fles) en een keukensponsje, sproei sproei, veeg veeg, netjes neerleggen en het volgende wel erop. Op de achterkant weer sproei sproei, veeg veeg, volgende. En als ik een stuk of 8 vel zo heb klaarliggen (wat bobbelend en wel) een lap plastic erover, en geef het een uurtje om in te trekken.

Printerpapier is aan de dunne en slappe kant hiervoor, dat merk ik wel, wat dikker echt hoogdrukpapier neemt water gemakkelijker op en blijft wat vlakker, maar dit werkt wel. En we hebben het hier over proefdrukken.

Vervolgens inkt op waterbasis uitrollen op een glasplaat, met een rubber rol. Een

paar druppels water erbij, even mengen met een plamuurmes, en dan uitrollen.

Rol in de inkt, rol van onder naar boven over de glasplaat, optillen, en weer rol van onder naar boven.

Niet heen en weer rollen, hoe sterk de verleiding ook is, het doel is een dunne gladde en vooral gelijkmatige laag inkt.De reflectie van licht op de inkt laat zien hoe gelijkmatig de laag wordt.

Daarna is de linoplaat aan de beurt. Met de inktrol inkt opnemen van de glasplaat, en dan uitrollen over de lino. De laag moet zo dun mogelijk zijn, en gelijkmatig.

Al met al is dit denk ik het meeste werk van elke afdruk; goed gelijkmatig maar niet te ‘vet’ ininkten. Te vet zorgt voor dikke inktranden in de afdruk, en voor kleine details die wegvallen, te dun levert geen goed zwart op. Even wat extra aandacht voor de randjes van de lino, en door naar de reflectie van licht op de inkt te kijken zie ik ook hier of het goed gelijkmatig is. Aan het eind even wat inkt wegvegen met een velletje keukenrol waar ik buiten de linoplaat gerold heb…

En dan de druk maken. Een van de ingevochte vellen netjes over de lino leggen, opletten dat er geen bobbels en vouwen zijn. Even met de hand aanwrijven, dan leg ik er een vel siliconenpapier overheen voor soepel afdrukken en om het papier te beschermen. Siliconenpapier is dat gladde papier dat op de achterkant van stickers zit, of –in mijn geval- aan de achterkant van een etiketten vel voor de printer. En dan is het wrijven geblazen. Ik gebruik gewoon een soeplepel voor dit soort werk. Bolle kant omlaag, vingers links en rechts op de rand van de lepel, en dan links rechts en op en neer en schuin, alsof ik de hele achterkant ben aan’t arceren.

Hierbij helpt het wel als een lino niet te groot is, dat gaat een stuk sneller.

Aan de achterkant vschemert langzaam de afdruk wat door (en als het papier iets te nat is zelfs veel meer, zoals hier links onder). De grote vegen die ik maak met wrijven zijn aan de achterkant ook te zien, maar als het goed is lopen die op de voorkant mooi door elkaar tot een egaal vlak. Als ik denk dat het goed is kan ik heel voorzichtig van een kant af de lino optillen en kijken hoe het wordt.

Desgewenst terugleggen en meer wrijven of zelfs nog eens wat extra inkt inrollen kan in dit stadium (maar liever niet)

En dan ligt er in 10 minuten wel een eerste afdruk. Nog niet perfect, ik moet weer even handigheid krijgen, maar na een stuk of 6 afdrukken is de inkt die ik op de glasplaat had op, en heb ik 3 redelijke afdrukken.

En toen ging het een beetje mis. Of niet mis, maar toen dwaalde ik in elk geval even af. Eigenlijk was mijn plan om nu de andere manieren van afdrukken te proberen, maar uhm, ik zag ook nog mogelijkheden om de lino beter te maken. Als ik toch ruimte voor verbetering zie, moet ik dan nu stug verder en afdrukken gaan maken van een plaat die niet optimaal is? Nee, dan toch liever eerst verbeteren waar ik kan.  Alleen kost dat laatste aanzienlijk meer tijd; alles wat ik nu wegsnij ben ik kwijt, dus lang kijken, goed nadenken, en zelfs pas morgen verder…

De dag erna ben ik er zeker van, er kan nog nier en daar wat bijgesneden worden. Heel voorzichtig aan de slag, hier een zwart streepje weg, daar een zwart streepje net wat smaller…

En dan weer afdrukken, weer gewoon een handafdruk, net als gisteren, dan kan ik tenminste goed vergelijken. En dus weer papier invochten, inkt uitrollen, de plaat ininkten, en aan de slag met de lepel. Beter, misschien nog een paar kleine puntjes? Proefdrukken in de boekenkast, en weer een avond en nachtje betijen.

En dan na nog wat heel voorzichtig en minimaal bijsnijden kan ik een rondje serieuze drukken maken.

Verbazend hoveel verschil een paar streepjes wegsnijden in het geheel maken, ineens licht de hele diepte van het landschap op.

Al met al ben ik eigenlijk best wel gelukkig met deze lino. Een idee van ruim 10 jaar geleden dat nu eindelijk echt vorm heeft gekregen. Het levert zelfs een lino op die ik aan de muur wil hebben, in plaats van op het prikbord...

En op dit moment heb ik eigenlijk meer zin in nog een lino snijden –er zijn nog wel wat ideeën- dan in afdruk experimenten doen met deze plaat… Ik dwaal de komende week nog wat verder van de afdruk experimenten af vrees ik. Het is lino tijd…